CHP Balıkesir Milletvekili Serkan Sarı, domates üreticisinin sorunları ve domates üretimindeki düşüş, fiyat politikalarında yaşanan istikrarsızlık, tüketiciye yansıyan pahalılığın araştırılması için Meclis araştırma komisyonu kurulmasını istedi. CHP’li Sarı, “ Tüm ürünlerde olduğu gibi AKP İktidarının tarım politikalarını uygulanabilir olmaması, yanlış kurgulanması domates üretiminde üreticilerin büyük zarar etmesine ve ürünlerin tarlada çürümesine neden olmaktadır. Bu durum, hem üreticilerin ekonomik durumunu olumsuz etkilemekte hem de ülke ekonomisine zarar vermektedir” dedi.
CHP’li Serkan Sarı, AKP iktidarının tarım politikalarının yanlış kurgulandığını ve uygulanabilir olmadığını domates üreticilerinin “hükümet istifa” sloganlarıyla eylem yaparak daha görünür bir şekilde ortaya koyduğunu söyledi. Tarım ve hayvancılık alanında artan maliyetleri, düşük ürün fiyatlarını ve tüketicinin hayatını zorlaştıran gıda enflasyonunu AKP iktidarının sadece seyrettiğini belirten CHP’li Sarı, “domates üretimi başta olma üzere tarım politikalarını üretici, sanayici, tüketici açısından sorun yaratan unsurları tespit etmek ulusal bir tarım politikası için alınacak önlemlerin, oluşturulacak yol haritasının belirlenmesi amacıyla” Meclis araştırma komisyonu kurulmasını istedi.
Türkiye’nin domates üretimindeki lider ülkeler arasında yer aldığına dikkat çeken CHP Balıkesir Milletvekili Serkan Sarı, araştırma önergesinin gerekçesinde Tarım ev Orman Bakanlığı’nın domates üretimindeki olumsuz tablonun verilerini paylaştı. Gerekçede şu bilgilere yer verildi:
DOMATES EKİM ALANLARI DARALDI, ÜRETİM DÜŞTÜ
“Türkiye'de tarım sektörünün önemli bir bölümünü oluşturan domates üretimi, son yıllarda yaşanan ihracat yasakları ve fiyat dalgalanmaları nedeniyle ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmıştır. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre; Domates ekim alanı daralmaktadır: 2017 yılında 177 bin ha iken 2022 yılında 159 bin ha düşmüştür. Son 3 yıllık verilerde ise domates ekim alanları 2021 yılında 2020 yılına göre ekim alanlarının yaklaşık %5,2 daraldığı görülmektedir. 2022 yılında bir önceki yıla göre ekim alanlarının yaklaşık %3,6daraldığı görülmektedir. Domates üretimi düşmektedir: Son 2 yılın verilerine bakıldığında, Türkiye’nin 2021 yılı toplam domates üretimi ise bir önceki yıla göre yaklaşık %0,8 azalarak 13,1 milyon ton olmuştur. Türkiye’nin 2022 yılı toplam domates üretimi ise bir önceki yıla göre yaklaşık %0,7 azalarak 13 milyon ton olmuştur.”
“AKP TARIM POLİTİKALARI UYGULANABİLİR DEĞİL”
“Tüm ürünlerde olduğu gibi AKP İktidarının tarım politikalarını uygulanabilir olmaması, yanlış kurgulanması domates üretiminde üreticilerin büyük zarar etmesine ve ürünlerin tarlada çürümesine neden olmaktadır. Bu durum, hem üreticilerin ekonomik durumunu olumsuz etkilemekte hem de ülke ekonomisine zarar vermektedir. Salça fabrikalarıyla yapılan sözleşmelerde belirlenen fiyatlarla, fabrikaların üreticiden aldığı fiyatlar arasındaki uçurum, üreticilerin büyük mağduriyet yaşamasına yol açmaktadır. Bu durum, üreticilerin üretimden vazgeçmesine ve tarım arazilerinin verimsiz hale gelmesine neden olmaktadır. Öte yandan, üretim fazlası domateslerin tarlada çürümesi, büyük bir israfı beraberinde getirmektedir.”
“FİYAT BELİRSİZLİĞİ VE GİRDİ ARTIŞI ÜRETİMİ ETKİLİYOR”
2024 yılına yönelik olarak; domates fiyatlarındaki belirsizlik ve girdilerin üzerindeki artış, üretimi de etkileyecektir. Endüstriyel domates üretiminde aynı değerler Türkiye’nin yurt dışı pazarlarında önemli bir oyuncu olması nedeniyle çarpıcı değişikliklerin oluşmasına izin vermezken, taze tüketime yönelik üretim yapan seralarda değişik çeşitlerde dış pazarın talebi ve üretimleri iç piyasadaki domatesin üretimini etkileyebilecektir. Başka sebze gruplarına kayma olabileceği gibi, bazı özel çeşitlerde düşük fiyat riski barındırmaktadır.
“BAKANLIK ÜRETİCİYİ KORUMALI, SÖZLEŞMELERİ DENETLEMELİ”
“Salça fabrikalarıyla yapılan sözleşmelerde belirlenen fiyatlarla, fabrikaların üreticiden aldığı fiyatlar arasındaki uçurum, üreticilerin büyük mağduriyet yaşamasına yol açmaktadır. Bu durum, üreticilerin üretimden vazgeçmesine ve tarım arazilerinin verimsiz hale gelmesine neden olmaktadır. Öte yandan, üretim fazlası domateslerin tarlada çürümesi, büyük bir israfı beraberinde getirmektedir. İktidar Tarım ve Orman Bakanlığı aracılığıyla domates üreticilerinin salça fabrikalarıyla yaptığı anlaşmalarda üreticilere alım garantisi vermelidir. Üretici ve fabrikalar arasında yapılan sözleşmeler Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından denetlenmeli, sözleşmeye aykırı her türlü iş ve işlem hakkında mevzuata uygun yaptırımlar uygulanmalıdır. Bu sayede üreticiler, ürettikleri ürünün satılacağı konusunda endişe duymadan üretime devam edebilecektir. Üreticilerin zararını karşılamak için de, fiyat destekleme mekanizmaları geliştirmelidir. Bu sayede üreticiler, üretim maliyetlerini karşılayabilecekleri bir gelir elde edebilecektir. Üreticilere pazarlama konusunda destek verilerek, ürünlerin daha geniş pazarlara ulaşması sağlanmalıdır. Bu durum üretim fazlası önlenebilir ve üreticilerin gelirleri artırabilir bir noktada tutabilecektir. İhracat kısıtlamaları da, üreticilerin lehine olacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. İhracat kısıtlamaları üreticileri olumsuz etkileyen en önemli unsurlar arasında yer almaktadır.”
“TÜKETİCİ TARLADAKİ DOMATES FİYATININ 5 KATI FİYAT ÖDÜYOR”
“Diğer yandan 2024 sezonunda kilogram maliyeti 3 lira olan domatesin 3,5 TL'ye sözleşme olmasına rağmen salça fabrikaları 1,7 TL fiyat vermektedir. Tüketici ise pazarda domatesi 15-20 TL arasında satın alabilmektedir. Üreticiden tüketiciye ulaşana kadar olan süreçte domates fiyatı %400 artışla satılmaktadır. Bu kabul edilebilir ve sürdürülebilir bir ürün fiyatlandırma politikası değildir.”
